'wat foarôf gie' is het resultaat van een unieke samenwerking tussen Sjoukje Iedema, beeldend kunstenaar en Linus Harms, fotograaf.
De aanleiding voor dit project was het genealogisch onderzoek dat Sjoukje deed na een familiedag in 2013. Zij ontdekte dat de ouders van haar pake Jan arme en hardwerkende landarbeiders waren geweest. Hoe meer zij over deze generatie te weten kwam, hoe sterker de behoefte werd hen postuum eer te betonen. Deze mensen hadden immers met vele anderen het Friese land vormgegeven.
Welk moment was beter om dit eerbetoon te brengen dan in het jaar van Culturele Hoofdstad Leeuwarden?
Sjoukje nam contact op met Linus Harms en vroeg of hij wilde samenwerken. Na enige aarzeling stemde hij in; het idee een bespiegeling te maken op het hedendaagse leven ten opzichte van het Friesland van vorige generaties sprak hem aan. Dat kwam mede door het overlijden van zijn moeder, enkele maanden daarvoor. Zij was een Friezin uit Metslawier die, als zovelen van haar generatie,
na de lagere school meteen ging werken als huishoudster.
“Als je weet waar je vandaan komt, weet je wie je bent”.
Inleiding
​
Onze samenleving wordt gekenmerkt door snelle veranderingen, globalisering, schaalvergroting en individualisme. Er wordt meer gereisd dan ooit tevoren en de dynamiek van de buitenwereld dringt door in ieders leven. Via de (sociale) media bereiken ons talloze standpunten, meningen en overtuigingen. Wat lang vanzelfsprekend was, staat nu ter discussie. Een ogenschijnlijk oneindige keuzevrijheid stelt ons voor vragen die eerder niet aan de orde waren.
​
In deze omstandigheid is het niet verwonderlijk dat velen, bewust of onbewust, zoeken naar een identiteit. Een belangrijk deel van die identiteit ontstaat door onze afkomst.
‘Afkomst’ vormt dan ook het startpunt van dit kunstproject.
Onze voorouders hebben de basis gelegd voor onze cultuur, onze normen en waarden, ons land vormgegeven, tradities ingesteld en in ere gehouden. Hoezeer de samenleving ook veranderd is; dit alles speelt door in het hedendaagse leven. Als we terugblikken kunnen we leren van de omstandigheden waarin onze voorouders leefden en werkten. In onze huidige, globaliserende samenleving met soms grote verschillen tussen generaties en culturen is begrip voor elkaar essentieel.
​
Onderzoek
Het project ‘wat foarôf gie’ richt zich specifiek op het leven van de arbeiders en voor Friesland geldt dat vooral de arme landarbeiders. Mensen die dag en nacht zwoegden voor hun bestaan. Een
bestaan dat gekenmerkt werd door armoede, zeer zwaar werk, lange dagen, slechte huisvesting, geen onderwijs en nauwelijks gezondheidszorg.
Hoe leefden zij?
Wat waren de zeden en gebruiken?
In hoeverre had religie invloed op het bestaan?
Hoe waren hun onderkomens?
Hoe voorzagen zij in hun inkomsten?
Wat waren hun werktuigen?
Hoe zag de taal eruit?
En in hoeverre speelde geografische ligging een rol?
Vorm
‘wat foarôf gie’ is een samenspel van kunstwerken in diverse technieken: olieverf op paneel,
tekeningen, mixed media op papier en paneel, grafisch werk en fotografie.
Binnen dit geheel krijgen zowel verleden als heden een plaats en speelt de Friese taal een belangrijke rol.
‘wat foarôf gie’ omvat ruim 20 werken van uiteenlopende afmetingen, in een combinatie van documentair, conceptueel en vrij werk.
Als tentoonstelling was ‘wat foarôf gie’ achtereenvolgens te zien bij galerie LOOF, Jubbega, cultureel historisch centrum de Schierstins, Veenwouden en gemeentemuseum Het Hannemahuis, Harlingen.
Daarnaast is het project in multimediale vorm opgenomen in de collectie van TRESOAR, Leeuwarden.
‘wat foarôf gie’ - onderdeel culturele hoofdstad LF2018
